Als uitgangspunt in de wet inkomstenbelasting 2001 (en diens voorgangers) geldt voor winsten uit onderneming onder meer:
1. de balanscontinuïteit en
2. het totaalwinst-begrip.
Ad a houdt in dat het ondernemingsvermogen aan het begin van een jaar gelijk moet zijn aan het vermogen aan het einde van het voorgaande jaar.
Ad b betekent dat de tijdens het bestaan van een onderneming de totale winst gelijk moet zijn aan de som van de afzonderlijke jaarwinsten plus de eventuele stakingswinst.
Waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt en de fiscale praktijk laat dit ook regelmatig zien. Zo kan het gebeuren dat in de fiscale balans fouten voorkomen en die fouten moeten natuurlijk wel worden gecorrigeerd; hiervoor bestaat een goed, maar relatief onbekend instrument: de foutenleer.
De foutenleer ziet met name toe op fouten op het gebied van etiketterings- en waarderingsfouten. Dit soort fouten kunnen – en hebben ook vaak – grote financiële gevolgen in zich hebben.
Als belastingadviseur heb ik onder meer de volgende casus mogen adviseren en begeleiden:
Een ondernemersechtpaar had sinds begin 1970 een groente- en fruitzaak. Deze zaak exploiteerde het in een woon-winkelpand (de echtelieden woonden zelf op de 1e verdieping) en hun toenmalige accountant had het gehele pand als ondernemingsvermogen aangemerkt.
Toen enige jaren geleden het echtpaar hun zaak stopte, was de werkelijke waarde van het gehele pand zeer fors toegenomen. Dit had tot gevolg dat het echtpaar over de fiscale boekwinst een hoog bedrag aan inkomstenbelasting moest betalen. Gevolg: haast al het spaargeld/de oudedagsvoorziening was in één keer weg en omdat het echtpaar nog niet de AOW-gerechtigde leeftijd had bereikt en dus geen inkomen had, gingen de echtelieden elke dag fietsen, want meer zat er financieel niet in.
Bij het doornemen van de fiscale administratie (vanaf 1970 (!) was nog aanwezig) constateerde ik dat de accountant in het 1e jaar van de groente- en fruitzaak het gehele pand als privévermogen had verwerkt in de jaarrekening en ook in de bijbehorende aangiften inkomstenbelasting. Pas na 2 jaar heeft de accountant op eigen initiatief het gehele pand als ondernemingsvermogen aangemerkt; dit heeft hij echter nooit met het echtpaar overlegd of gecommuniceerd.
Enfin, een duidelijke en ook dure fout dus.
Omdat naar mijn mening duidelijk sprake was van een fout van de accountant (want het echtpaar dacht dat het pand privévermogen was), heb ik hierover contact opgenomen met de Belastingdienst. Ik heb de Belastingdienst verzocht om met toepassing van de foutenleer het gehele pand met terugwerkende kracht tot 1970 aan te merken als privévermogen. De Belastingdienst is hiermee uiteindelijk akkoord gegaan en het resultaat was dat het echtpaar ruim € 60.000,– inkomstenbelasting heeft teruggekregen.
Het was dus zeker de moeite om de foutenleer te gebruiken.
Overigens geniet het echtpaar inmiddels met teugen van hun welverdiende oudedag.